جراحی دندان

متخصص جراحی دهان، دندان، فک و صورت در حقیقت دندانپزشکی است که پس از گذراندن دوره دندانپزشکی عمومی خود در دانشکده‌های دندانپزشکی، یک دوره کامل و جامع جراحی دهان و دندان بیمارستانی نیز گذرانده است. این جراح ۴ سال را تحت نظر اساتید مختلف در بیمارستان گذرانده و امکان انجام هرگونه مداخله جراحی در ناحیه دهان، فک و صورت را می‌یابد.

متخصص جراحی دهان و دندان قادر به انجام جراحی‌های اختصاصی نظیر، درمان ریشه باقی مانده در لثه با هدف حفظ الباقی ریشه و تاج و یا ایجاد دسترسی به دندان‌های نهفته‌ای نظیر دندان نیش که متخصص ارتودنتیست در نظر دارد آن را به کمک مکانیک‌های ارتودنسی به محل اصلی اش جابجا نماید را انجام می‌دهد.

 

جراحی دهان و دندان چیست؟

جراحی دهان و دندان به کلیه جراحی‌های قابل انجام روی دندان‌ها، لثه، فک، یا ساختارهای اطراف دهان و صورت اطلاق می‌شود. این جراحی‌ها شامل طیفی از عملکردها، از جمله کشیدن دندان، پیوند استخوان دندان، پیوند پریودونتال (لثه)، و جراحی اصلاحی فک هستند.

اما رایج‌ترین کار در این رشته کشیدن دندان (Extraction) می‌باشد. منظور ما کشیدن دندان‌های ساده و در دسترس نیست. این کار را دندانپزشک عمومی هم انجام می‌دهد. منظور از کشیدن دندان توسط جراح، دندان‌های نهفته و کشیدن ریشه باقیمانده است. 

وظیفه‌ی متخصص جراحی دهان و دندان چیست؟

این تخصص دامنه بسیار وسیعی دارد. از کشیدن دندان گرفته تا درمان شکستگی‌هایی که در صورت به وجود می‌آیند، همگی در دامنه این تخصص قرار می‌گیرند. متخصصین جراحی دهان و دندان بعد از گرفتن مدرک تخصص باید بتوانند موارد زیر را درمان کنند. درمان بیماری‌های مربوط به:
  • سر
  • طاق جمجمه
  • صورت
  • فک
  • گردن

 

انواع جراحی دندان

جراحی دندان شامل هرگونه جراحی درمانی با هدف تصحیح وضعیت دندان‌ها است. در ادامه به برخی از متداول‌ترین جراحی‌های دندانی اشاره خواهیم کرد.

جراحی‌های Endodontic ‏(داخل دندانی)

این نوع جراحی‌ها روی بخش زیرین یا ریشه دندان انجام می‌گیرد:

    • روت کانالعصب کشی
    • Pulpotomy‏: بریدن بافت رگ و اعصاب از بخش تاجی دندان به منظور خشک کردن عفونت
    • Pulpectomy‏: خارج سازی رگ و اعصاب دندان برای قطع درد در هنگام انجام روت کانال
    • Picoectomy‏: در مواقعی که انجام عصب کشی برای تسکین درد کافی نباشد، عصب مربوط به آن دندان از بالاترین بخش قطع می‌شود.

جراحی‌های Prosthodentic‏ (کاشت قطعات مصنوعی دندان)

ایمپلنت قطعات مصنوعی دندان جایگزینی مناسب برای نواحی بدون دندان می‌باشد. سوالات بسیاری درباره این نوع جراحی ذهن افراد را به خود مشغول نموده است. از این رو در ادامه انواع جراحی‌های Prosthodontic‏ را بررسی می‌کنیم.

    • تاج‌های دندانی (کلاهک):

تاج دندان نوعی کلاهک (Cap) به شکل دندان است که جهت پوشش و ترمیم اندازه و ظاهر دندان و همچنین تقویت استحکام روی دندان قرار داده می‌شود.

تاج‌های دندانی پس از نصب در مکان مورد نظر با توجه به هدف کاربرد یا سلامت دهان و دندان به صورت کامل یا جزئی بخش قابل مشاهده دندان را تا خط لثه پوشش می‌دهد.

از کاربردهای بازسازی تاج دندان می‌توان به بهبود شکل ظاهری دندان‌های پر شده، استحکام دندان‌های مصنوعی و به عنوان پوششی برای پایه‌های ایمپلنت اشاره نمود.

علاوه بر این در مواقعی که پوسیدگی دندان بسیار زیاد است از تاج دندان مصنوعی برای اصلاح طرح لبخند نیز استفاده می‌شود. تاج‌های دندانی موقت و دائم تفاوت‌هایی با یکدیگر دارند.

از جمله این تفاوت‌ها می‌توان به امکان ساخت تاج‌های دندانی موقت در مطب دندانپزشک اشاره کرد زیرا تاج‌های دندانی ثابت باید حتما در لابراتوار ساخته شوند. همانطور که گفتیم تاج‌های دندانی موقت بیشتر از جنس فلز یا آلیاژهای فلزی و مواد بر پایه اکریلیک هستند.

تاج‌های دائمی از جنس فولاد ضد زنگ، همه فلزها مثل طلا یا هر نوع آلیاژ دیگر، پرسلن و فلز، انواع رزین‌ها یا به صورت کاملا سرامیک باشد. در ادامه به بررسی هر کدام از این تاج‌ها می‌پردازیم.

۱. تاج‌های فولاد ضد زنگ:

این نوع تاج دندان به صورت پیش ساخته است و به صورت موقت به جای دندان دائمی مورد استفاده قرار می‌گیرد. در حقیقت این نوع تاج دندانی تا زمانی که تاج دائمی از جنس دیگر برای دندان ساخته شود بر روی دندان یا پرکردگی قرار می‌گیرد تا از آن محافظت کند.

تاج فولاد ضد زنگ بیشتر برای کودکان کاربرد دارد که از دندان‌های شیری آن‌ها محافظت کند و روشی بسیار اقتصادی و مقرون به صرفه است. بدین صورت که تاج بر روی کل دندان مانند پوششی قرار می‌گیرد و اجازه نمی‌دهد که دندان پوسیده شود. هنگامی که دندان‌های دائم کودک رشد کنند، تاج فولاد ضد زنگ به صورت طبیعی بیرون می‌آید.

۲. تاج‌های فلزی:

فلزهایی که در تاج‌های دندان به کار برده می‌شوند، آلیاژهایی هستند که مقدار زیادی طلا یا پلاتین، کبالت – کروم و نیکل – کروم دارند. این نوع تاج‌ها در برابر نیروهایی مانند جویدن و گاز گرفتن مقاومت بسیار بالایی دارند.

 

به همین دلیل طول عمر و ماندگاری آن‌ها نیز مناسب است. تاج‌های فلزی دچار ترکیدگی یا شکستگی نمی‌شوند اما اصلی‌ترین مشکل آن‌ها رنگ و قیمت بسیار بالا‌ می‌باشد. این نوع تاج‌های دندانی برای دندان‌های عقب که دید زیادی ندارند مناسب هستند.

۳. تاج‌های تمام رزین:

قیمت این نوع تاج‌های دندانی پایین‌تر از انواع دیگر آن‌هاست. اما مشکل عمده تاج‌های تمام رزین، ساییدگی و شکستگی آن‌ها بعد از مدت زمان کمی می‌باشد.

۴. تاج‌های تمام سرامیک یا تمام پرسلن:

این نوع تاج‌ها دارای هماهنگی رنگ بهتری هستند و رنگ‌های طبیعی‌تری دارند. تاج‌های سرامیک یا پرسلن برای افرادی که به فلزات حساسیت دارند بسیار مناسب بوده و می‌توان رنگی هماهنگ با دندان‌های دیگر انتخاب کرد. این نوع تاج برای دندان‌های جلویی بیشتر کاربرد دارد.

۵. تاج‌های دندانی پرسلن و فلز یا تاج‌های دندانی ترکیبی:

تاج‌های دندانی ترکیبی امکان هماهنگی رنگ با دندان‌های مجاور را دارند. توجه داشته باشید که ساییدگی دندان‌های مجاور این نوع تاج دندانی بیشتر از نوع تمام رزین یا فلزی آن می‌باشد. همچنین قسمتی که از پرسلن ساخته شده ممکن است دچار شکستگی یا ترکیدگی شود.

لازم به ذکر است که تاج‌های دندانی ترکیبی سازگاری بهتری با دندان‌های طبیعی دارند. در هر صورت تاج‌های دندانی ترکیبی بهترین گزینه برای دندان‌های جلو و عقب هستند و در برخی موارد به عنوان بریج بلند نیز از آن‌ها استفاده می‌شود.

    • روکش:

روکش دندان دارای انواع مختلفی می‌باشد. روکش‌ها اصولا برای ترمیم دندان مورد استفاده قرار می‌گیرند. روکش به ایمپلنت یا ریشه دندان با استفاده از چسب پروتز یا پیچ متصل می‌شود. در صورتی که بخواهید روکش را بردارید باید به دندانپزشک مراجعه کنید. روکش‌ها اصولا از سرامیک ساخته می‌شوند.

    • پل:

مجموعه‌ای از دو یا چند تاج دندانی هستند که مانند یک پل برای پر کردن جای خالی یک (یا چند) دندان کشیده شده به کار می‌روند.

    • ایمپلنت:

فرآیندی است که در طی آن یک بخش پایه‌ای در داخل استخوان (فک بالا یا پایین) قرار گرفته و تا بهبودی کامل به حال خود گذاشته می‌شد. چند ماه بعد یک دندان مصنوعی بر روی این پایه جای می‌گیرد.